Việt Nam nên bổ sung mảng hydro tự nhiên vào chiến lược hydro quốc gia
Tác giả: Lê Ngọc Ánh Minh, Chủ tịch CLB Hydrogen Việt Nam ASEAN (VAHC)
Tổng quan
Trong những năm gần đây, hydro tự nhiên (còn gọi là white / geologic / geogenic hydrogen) đã nổi lên như một chủ đề thu hút sự quan tâm mạnh mẽ trên toàn cầu. Đây là dạng hydro sinh ra từ quá trình địa chất, tồn tại sẵn trong các cấu trúc địa tầng, có tiềm năng trở thành nguồn cung ứng bền vững và chi phí thấp hơn so với hydro điện phân từ năng lượng tái tạo. Các phân tích khoa học (Wikipedia; Yale E360) cho thấy hydro tự nhiên hình thành qua nhiều cơ chế như serpentinization trong đá siêu mafic, phản ứng oxy hóa sắt hoặc thoát khí từ hệ thống địa nhiệt.
Những phát hiện và hoạt động thăm dò gần đây
-
Canada (Nova Scotia, QIMC): Quebec Innovative Materials Corp. (QIMC) đã công bố phát hiện dòng khí hydro tự nhiên dài khoảng 4 km tại East Advocate, với mẫu khí đất trung bình ~623 ppm và đỉnh tới 2.247 ppm. Đây là minh chứng rõ ràng về sự tồn tại các anomalous H₂, khuyến khích khoan khảo sát sâu hơn (Newsfile).
-
Philippines: Các dòng thấm (seeps) hydro lớn đã được phát hiện tại khu vực Luzon, đặc biệt ở Nagsasa/Zambales, với thành phần hỗn hợp H₂–CH₄. Chính phủ Philippines thông qua AKAP Energy và các đơn vị liên quan đã bắt đầu mở đấu giá cho phép thăm dò, khẳng định tiềm năng thực tế tại Đông Nam Á (GeoExpro; AKAP Energy).
-
Nhật Bản: JOGMEC và các viện nghiên cứu đang triển khai chương trình nghiên cứu toàn diện về hydro tự nhiên, tập trung vào cơ chế sinh thành và phương pháp khảo sát tích hợp. Nhật Bản chú trọng kỹ thuật địa vật lý và khoan thăm dò, hướng tới đánh giá tiềm năng thương mại (jogmec.go.jp).
-
Châu Âu, Bắc Phi và nơi khác: Phát hiện “gusher” hydro ở Albania, cùng với nghiên cứu tại Pháp, Đức và các khảo sát quy mô lớn do Royal Society tổng hợp, cho thấy hydro tự nhiên tồn tại rộng rãi trong nhiều hệ địa chất khác nhau (Science; Royal Society).
-
Australia, Nga, Nam Phi, Mỹ: Các công ty và quỹ đầu tư lớn đang khởi động chương trình khoan thăm dò tại Kansas, Texas (Mỹ) và một số bang khác, cũng như dự án Nemaha do HyTerra triển khai, đồng thời đẩy mạnh khảo sát ở Úc và châu Phi (The Australian; Energy and Mining).
Ý nghĩa đối với Việt Nam
-
Giảm chi phí sản xuất hydro sạch: Hydro tự nhiên, nếu được khai thác thành công, có thể bổ sung hoặc thay thế một phần hydro điện phân đắt đỏ, từ đó giúp giảm chi phí sản xuất và tăng sức cạnh tranh (Yale E360).
-
Đa dạng hóa nguồn cung: Kết hợp hydro tự nhiên, hydro từ điện tái tạo và hydro từ khí thiên nhiên sẽ tạo nên một hệ thống cung ứng linh hoạt, phục vụ các micro-hubs và hành lang logistics xanh dọc Bắc–Nam.
-
Lợi thế địa-chiến lược: Vị trí địa chất của Việt Nam, nằm gần các vành đai kiến tạo và ophiolite trong khu vực Đông Nam Á, mở ra khả năng tồn tại nguồn hydro tự nhiên đáng kể. Việc sớm khảo sát sẽ giúp Việt Nam không bỏ lỡ cơ hội này (jogmec.go.jp).
Kiến nghị hành động
-
Khởi động chương trình thăm dò tích hợp (ngắn hạn 1 năm): Thu thập dữ liệu địa chất, địa vật lý (chấn động, gravimetry) và khảo sát khí đất tại các khu vực mục tiêu, dựa trên mô hình đã triển khai ở Nova Scotia và Philippines (Newsfile; GeoExpro).
-
Hợp tác quốc tế: Tăng cường trao đổi kỹ thuật với Nhật Bản (JOGMEC), Canada, Úc và châu Âu để tiếp nhận công nghệ khảo sát soil-gas, phân tích đồng vị và đánh giá trữ lượng (jogmec.go.jp; Royal Society).
-
Thử nghiệm khoan thăm dò: Triển khai 1–2 giếng thăm dò nhỏ tại các khu vực ưu tiên nếu khảo sát bề mặt chỉ ra chỉ dấu mạnh, nhằm xác minh lưu lượng và áp suất trước khi đầu tư quy mô lớn (Yale E360).
-
Khung pháp lý & môi trường: Xây dựng quy trình cấp phép, đấu giá thăm dò và đánh giá tác động môi trường, học hỏi kinh nghiệm từ Philippines (AKAP Energy).
Kết luận
Hydro tự nhiên đang chuyển dịch nhanh từ nghiên cứu sang giai đoạn thăm dò thương mại tại nhiều khu vực. Với tiềm năng địa chất thuận lợi, Việt Nam cần khẩn trương khởi động chương trình khảo sát và khoan thử nghiệm, coi đây là một hợp phần quan trọng trong chiến lược hydro quốc gia nhằm đa dạng hóa nguồn cung và giảm chi phí sản xuất cho thị trường trong nước và xuất khẩu.
