Việt Nam – Hướng Tới Giải Pháp Thuận Thiên, Ứng Phó Bão Lũ Bền Vững
Ngày 9 tháng 10 năm 2025
Trong bối cảnh thiên tai ngày càng khốc liệt, đặc biệt là bão lũ liên tiếp tấn công các tỉnh phía Tây Bắc và miền Trung, chúng ta không thể đứng nhìn. Đã đến lúc Việt Nam cần một chiến lược ứng phó toàn diện, bền vững và mang tính nhân văn. Dưới đây là những giải pháp cụ thể, được đề xuất bởi ông Lê Ngọc Ánh Minh, Chủ tịch Điều hành Pacific Group, nhằm xây dựng một Việt Nam thuận thiên, ứng phó bão lũ hiệu quả. Trung ương Đảng và Chính phủ đã thông qua các nghị quyết quan trọng về đổi mới sáng tạo trong kỷ nguyên mới. Đổi mới sáng tạo trong công tác phòng chống và ứng phó thiên tai là điều cực kỳ quan trọng đối với Việt Nam do các diễn biến về biến đổi khí hậu diễn ra ngày càng nghiêm trọng hơn.
1. Học hỏi từ Nhật Bản và Mỹ: Thiết kế nơi trú ẩn thiên tai kiên cố
Nhật Bản đã thành công trong việc thiết kế trường học và các công trình công cộng thành nơi trú bão, lũ lụt, động đất. Các công trình này được xây dựng kiên cố, có khả năng chống chịu với thiên tai và dễ dàng tiếp cận cho người dân. Tương tự, Mỹ cũng có các trung tâm cộng đồng được trang bị đầy đủ lương thực, nước uống và thiết bị y tế trong mùa bão.
Việt Nam có thể áp dụng mô hình này bằng cách cải tạo trường học, nhà văn hóa, sân vận động thành nơi trú bão đa năng. Các công trình này cần được xây dựng ở vị trí cao, chắc chắn, dễ tiếp cận và trang bị đầy đủ cơ sở vật chất cần thiết. Điều này không chỉ giúp giảm thiểu thiệt hại về người và tài sản mà còn tạo ra một hệ thống phòng chống thiên tai hiệu quả.
2. Tích trữ lương thực và nước uống: Chuẩn bị từ trước
Một trong những bài học đau lòng từ các trận bão lũ trước là tình trạng thiếu thốn lương thực và nước uống tại các khu vực bị ảnh hưởng. Để khắc phục, cần thiết lập các kho dự trữ tại các nơi trú bão, bao gồm trường học, sân vận động trong nhà và các công trình công cộng khác.
Việc tích trữ này cần được thực hiện định kỳ hàng năm, vận động mạnh thường quân tài trợ trước mùa bão lũ chứ không chờ đến khi thiên tai xảy ra rồi chúng ta mới đi cứu trợ vì khi ấy đường sá đang ngổn ngang, việc đi lại khá bất tiện, để đảm bảo nguồn cung cấp kịp thời khi thiên tai xảy ra. Đồng thời, cần có kế hoạch phân phối hợp lý để tránh tình trạng thiếu thốn và hỗ trợ kịp thời cho người dân.
3. Tổ chức lực lượng cứu hộ chuyên nghiệp
Việc ứng phó với bão lũ không thể thiếu sự tham gia của các lực lượng chuyên nghiệp. Cơ quan phòng chống thiên tai cần phối hợp chặt chẽ với Bộ Quốc phòng, Bộ Công An và các đơn vị liên quan để tổ chức lực lượng cứu hộ tinh nhuệ, được huấn luyện bài bản và diễn tập thường xuyên.
Các lực lượng này cần được trang bị đầy đủ phương tiện, thiết bị và kỹ năng để ứng phó nhanh chóng và hiệu quả khi thiên tai xảy ra. Đồng thời, cần có kế hoạch phối hợp giữa các địa phương để đảm bảo công tác cứu hộ được thực hiện một cách đồng bộ và hiệu quả.
4. Khuyến khích nghiên cứu và ứng dụng công nghệ mới
Chính phủ cần đặt hàng cho các trường đại học, viện nghiên cứu và doanh nghiệp công nghệ nghiên cứu và phát triển các giải pháp, công nghệ nhà ở và khu định cư chống bão, chống lũ lụt. Những giải pháp này cần được thiết kế đơn giản, chi phí thấp và dễ dàng áp dụng đại trà.
Việc ứng dụng công nghệ mới không chỉ giúp nâng cao khả năng chống chịu của công trình mà còn tạo ra những sản phẩm, giải pháp sáng tạo, phù hợp với điều kiện thực tế của Việt Nam.
Tại Nhật Bản, xe điện như của Toyota cũng là phương tiện cung cấp điện khi có thiên tai. Việt Nam có thể tính toán việc này tham khảo mô hình Nhật Bản: các xe ô tô điện sẽ là các trạm ắc quy công suất lớn để cung cấp điện cho khu vực bão lũ, thiên tai bị mất nguồn điện.
Tham khảo nhà chống lũ của Nhật Bản: https://www.youtube.com/watch?v=QcKRoGVo9Dk
5. Hợp tác quốc tế: Sử dụng công nghệ UAV và thiết bị định vị
Trong thời đại công nghệ 4.0, việc ứng dụng công nghệ UAV (máy bay không người lái) và thiết bị định vị GPS trong công tác cứu hộ là điều cần thiết.
Đồng thời, cần phát triển hệ thống định vị để người dân có thể được theo dõi và hỗ trợ kịp thời trong trường hợp khẩn cấp: Ngay khi có dự báo bão, lũ lụt nghiêm trọng thì cơ quan chức năng trang bị cho người dân thiết bị định vị đeo vào người để khi thiên tai xảy ra, việc tìm kiếm cứu nạn, cứu hộ thuận lợi hơn. Việc này không chỉ nâng cao hiệu quả công tác cứu hộ mà còn giúp giảm thiểu rủi ro và thiệt hại do thiên tai.
Chính phủ có thể hợp tác với các doanh nghiệp trong nước như Viettel, FPT và các tập đoàn tư nhân để triển khai các dự án thử nghiệm sử dụng UAV trong cứu hộ và thiết bị định vị để cứu nạn. (Gần đây, có tập đoàn tư nhân Việt Nam xuất khẩu 5000 chiếc UAV hạng nặng đi Hàn Quốc, có thể mời tham gia sử dụng UAV thực nghiệm cứu hộ, cứu nạn.)
Tham khảo nông dân dùng drone cứu người thoát dòng lũ: https://www.youtube.com/watch?v=lXD2ohWU0e8
6. Hợp tác quốc tế trong quản lý thủy lợi và thủy điện
Việt Nam đã và đang tích cực hợp tác với các nước láng giềng trong lĩnh vực thủy lợi và thủy điện. Tại Lào, Việt Nam đã đầu tư hơn 815 triệu USD vào các dự án thủy điện và khai thác mỏ tại tỉnh Attapeu, miền Nam Lào. Gần đây, Lào đã khởi công dự án thủy điện Nam Neun 1 với công suất 124 MW, dự kiến cung cấp điện cho lưới điện quốc gia Việt Nam.
Tại Trung Quốc, EVNGENCO2 và Công ty Lancang-Mekong International của Trung Quốc đã ký kết biên bản ghi nhớ hợp tác phát triển các dự án thủy điện tích năng (pumped storage hydropower) tại Việt Nam. Đây là những bước đi quan trọng trong việc đảm bảo nguồn nước ổn định cho hạ lưu và tăng cường hợp tác kinh tế giữa hai nước. Việt Nam có thể tham dự các hội nghị xúc tiến đầu tư của nước bạn Trung Quốc, tại các tỉnh thượng nguồn sông Mekong, Sông Hồng và các sông đầu nguồn khác và tích cực tham gia đầu tư vào các dự án thủy lợi và thủy điện thượng nguồn từ Trung Quốc tương tự với Lào. Từ đó thắt chặt quan hệ kinh tế sâu rộng với nước bạn và sẽ giúp việc điều tiết nguồn nước về hạ lưu hiệu quả hơn
7. Phát triển thủy điện nhỏ và thủy điện tích năng để tạo nguồn điện sạch và có thể điều tiết nguồn nước
Việt Nam hiện có khoảng 818 nhà máy thủy điện với tổng công suất lắp đặt khoảng 23.182 MW, chiếm khoảng 33% tổng sản lượng điện của cả nước. Tuy nhiên, tiềm năng thủy điện nhỏ vẫn còn rất lớn, với khoảng 800 dự án nhỏ có tổng công suất khoảng 15–20 tỷ kWh/năm.
Việc phát triển thủy điện nhỏ và thủy điện tích năng không chỉ giúp tăng cường nguồn cung cấp điện mà còn góp phần điều tiết dòng chảy, giảm thiểu lũ lụt và đảm bảo an toàn cho hạ du.
Kết luận
Để xây dựng một Việt Nam thuận thiên, ứng phó bão lũ bền vững, chúng ta cần một chiến lược tổng thể, kết hợp giữa học hỏi kinh nghiệm quốc tế, ứng dụng công nghệ mới và tăng cường hợp tác quốc tế. Mỗi người dân, mỗi cộng đồng và mỗi cơ quan nhà nước đều có vai trò quan trọng trong công cuộc này. Hãy cùng nhau hành động, vì một Việt Nam an toàn và phát triển bền vững.
