Hợp đồng tiêu thụ hydro – Nền tảng cho thị trường hydro sạch toàn cầu
Viện Nghiên cứu Năng lượng Oxford (OIES), tháng 8/2025 — Tác giả: Agnieszka Ason
Tải tài liệu gốc tại đây
Một nghiên cứu mới của Viện Nghiên cứu Năng lượng Oxford (OIES) nhấn mạnh vai trò then chốt của các hợp đồng tiêu thụ hydro (Hydrogen Offtake Agreements – HOA) trong việc hình thành nền kinh tế hydro sạch toàn cầu. Đây là công cụ tài chính quan trọng giúp bảo đảm cam kết dài hạn giữa nhà sản xuất và người mua, tạo nền tảng cho các dự án hydro trị giá hàng tỷ USD đang được triển khai trên thế giới.
Báo cáo cho thấy dù hoạt động ký kết vẫn ở giai đoạn đầu, các thỏa thuận gần đây giữa ExxonMobil–Marubeni, RWE–TotalEnergies và Yara–ACME đánh dấu bước chuyển sang giai đoạn thương mại hóa, thể hiện niềm tin ngày càng lớn của giới đầu tư.
Hình thức hợp đồng H₂SPA (Hydrogen Sale and Purchase Agreement) được dự báo sẽ trở thành chuẩn mực, tương tự hợp đồng LNG nhưng được điều chỉnh phù hợp với đặc thù rủi ro của hydro. Thời hạn phổ biến từ 10–15 năm, ngắn hơn so với LNG, phản ánh sự thận trọng của người mua trước xu hướng giảm chi phí và thay đổi chính sách.
Giá hydro sạch hiện vẫn là thách thức lớn do chưa có thị trường định giá minh bạch. Các mô hình tạm thời như giá theo chi phí (cost-plus) hoặc gắn chỉ số điện và khí đốt chỉ mang tính chuyển tiếp và tiềm ẩn biến động. Do đó, chính sách hỗ trợ của chính phủ (như thuế tín dụng sản xuất, hợp đồng chênh lệch – CfD) trở thành yếu tố quyết định giúp thu hẹp khoảng cách giá giữa hydro sạch và nhiên liệu hóa thạch.
Các hợp đồng mới cũng linh hoạt hơn trong cam kết “take-or-pay”: người mua chỉ phải thanh toán cho 60–80% khối lượng cam kết, thay vì trên 90% như trước, nhờ sự tham gia của vốn chủ sở hữu và nguồn tài chính công. Mức linh hoạt này khuyến khích doanh nghiệp công nghiệp và năng lượng tham gia thị trường sớm.
Ngoài giá và khối lượng, hợp đồng hydro còn quy định chất lượng, độ tinh khiết và chứng nhận phát thải carbon, làm cơ sở để hưởng ưu đãi và bảo đảm tuân thủ tiêu chuẩn quốc tế. Việc công nhận lẫn nhau giữa các hệ thống chứng nhận sẽ là bước quan trọng để thúc đẩy thương mại xuyên biên giới.
Về quản lý rủi ro, OIES khuyến nghị cần quy định rõ điều khoản xem xét giá (price review), bất khả kháng và cơ chế giải quyết tranh chấp. Trọng tài quốc tế vẫn là phương thức phổ biến, nhưng các hình thức linh hoạt như hòa giải hoặc xác định chuyên gia độc lập đang được khuyến khích nhằm tiết kiệm thời gian và chi phí.
Kết luận, OIES cho rằng các hợp đồng tiêu thụ hydro là nền tảng của thị trường hydro sạch, giúp chia sẻ rủi ro, bảo đảm tài chính và thúc đẩy đầu tư. Để thị trường phát triển bền vững, cần có cơ chế định giá minh bạch gắn với hỗ trợ chính sách, chứng nhận phát thải đáng tin cậy, và khung pháp lý quản trị rủi ro hiệu quả.
Những hợp đồng đầu tiên này không chỉ mở đường cho thương mại hydro toàn cầu, mà còn đặt nền móng cho một hệ sinh thái năng lượng sạch, bền vững và đáng tin cậy trong thập niên tới.
