Hiện tượng đảo nhiệt do tấm pin mặt trời gây ra
Tác giả: Tadashi Narabayashi | Ngày 16 tháng 10 năm 2025
Sau thảm họa Fukushima: Từ năng lượng hạt nhân sang năng lượng tái tạo
Kể từ sau sự cố nhà máy điện hạt nhân Fukushima Daiichi do sóng thần ngày 11/3/2011 gây ra, nhiều quốc gia trên thế giới đã thúc đẩy chính sách loại bỏ điện hạt nhân và phát triển năng lượng tái tạo. Dưới cơ chế giá mua điện ưu đãi (FIT), Nhật Bản đã xây dựng hàng loạt nhà máy điện mặt trời quy mô lớn, trở thành quốc gia sản xuất điện mặt trời lớn thứ ba thế giới. Tính theo mật độ lắp đặt trên mỗi km², Nhật đứng đầu toàn cầu. Tuy nhiên, trong những năm gần đây, dư luận bắt đầu lo ngại về tác động môi trường của việc triển khai ồ ạt tấm pin mặt trời, đặc biệt là hiện tượng làm nóng cục bộ và mất cân bằng sinh thái.
Mùa hè nóng kỷ lục tại Nhật Bản
Theo Cơ quan Khí tượng Nhật Bản, mùa hè năm nay ghi nhận nền nhiệt cao kỷ lục do đới gió Tây cận nhiệt đới lệch về phía Bắc và áp cao Thái Bình Dương hoạt động mạnh. Ngày 5/8, thành phố Isesaki (tỉnh Gunma) ghi nhận 41,8°C. Tổng cộng 30 khu vực có nhiệt độ đạt từ 40°C trở lên — mức cao nhất từ trước đến nay. Số ngày “cực nóng” (nhiệt độ cực đại ≥ 35°C) cũng đạt 9.385, lập kỷ lục mới.
Trên phạm vi toàn cầu, nhiệt độ trung bình tăng 0,21°C mỗi thập kỷ — cao gấp 2,6 lần xu hướng dài hạn. Riêng tại Nhật Bản, mức tăng nhiệt trung bình mùa hè trong thập kỷ gần đây đã đạt 0,50°C, nhanh gấp 3,8 lần so với giai đoạn 1995–2024, cao nhất thế giới.
Phá rừng lắp pin mặt trời – Biến đất thành sa mạc
Giáo sư Narabayashi cho rằng hiện tượng lệch dòng gió cao có thể bị ảnh hưởng bởi luồng không khí nóng bốc lên từ các bề mặt pin mặt trời. Ông tính toán rằng ánh sáng Mặt Trời cung cấp khoảng 1 kW/m²; với diện tích 100 m², năng lượng hấp thụ tương đương 10 MW, đủ làm nóng lớp không khí cao tới 100 m.
Khi rừng và đồng cỏ bị chặt bỏ để lắp đặt tấm pin, khả năng điều hòa nhiệt độ và hấp thụ carbon của cây xanh bị mất đi. Thực vật hấp thu năng lượng Mặt Trời để tạo ra chất hữu cơ và oxy qua quang hợp — điều mà tấm pin không làm được. Hệ quả là hiện tượng “đảo nhiệt” lan rộng, thậm chí gây hiệu ứng sa mạc hóa. Khi cộng thêm nhiệt thải từ điều hòa không khí, tác động này càng nghiêm trọng hơn. Ông kêu gọi thực hiện các mô phỏng khí hậu chi tiết bằng siêu máy tính để đánh giá chính xác tác động của các trang trại điện mặt trời.
— Tadashi Narabayashi, Giáo sư danh dự Viện Khoa học Tokyo, Giám đốc Viện Cơ bản Quốc gia Nhật Bản.
