Diella – Bộ trưởng AI đầu tiên trên thế giới
Diella (tên có nghĩa là “Mặt trời” trong tiếng Albania) được giới thiệu lần đầu tiên vào tháng 1 năm 2025 như một trợ lý ảo trên nền tảng e-Albania, hỗ trợ người dân truy cập dịch vụ công trực tuyến và xử lý tài liệu số. Đến tháng 9 năm 2025, sau một sắc lệnh tổng thống, Diella chính thức được bổ nhiệm làm “Bộ trưởng Nhà nước về Trí tuệ Nhân tạo”, trở thành bộ trưởng đầu tiên trên thế giới không phải con người.
Trong bài phát biểu đầu tiên tại Quốc hội, Diella xuất hiện với trang phục truyền thống Albania và khẳng định: “Tôi không đến đây để thay thế con người. Tôi không có tham vọng. Tôi đến để phục vụ công dân bằng dữ liệu, sự tò mò và thuật toán.”
Mục tiêu và chức năng
Diella được giao nhiệm vụ giám sát và trao thầu công khai, nhằm đảm bảo tính minh bạch và công bằng trong các hợp đồng nhà nước. Trước đó, cô đã hỗ trợ xử lý hơn 1 triệu giao dịch trên nền tảng e-Albania. Việc bổ nhiệm Diella là một phần trong chiến lược của Thủ tướng Edi Rama nhằm hiện đại hóa chính phủ và hướng tới việc gia nhập Liên minh Châu Âu vào năm 2030.
Phản ứng và tranh cãi
Mặc dù Diella được kỳ vọng sẽ cải thiện tính minh bạch, nhưng quyết định này đã gây tranh cãi. Đối lập cho rằng việc bổ nhiệm một bộ trưởng không phải con người là vi hiến và có thể là chiêu trò để che giấu tham nhũng. Trong khi đó, các chuyên gia cảnh báo rằng AI chỉ có thể hoạt động hiệu quả nếu dữ liệu đầu vào chính xác và mô hình AI không bị thao túng.
Tầm ảnh hưởng quốc tế
Sáng kiến của Albania đã thu hút sự chú ý toàn cầu, đặc biệt trong bối cảnh các quốc gia như Trung Quốc đang tích cực ứng dụng AI trong quản lý nhà nước. Mặc dù còn nhiều thách thức về pháp lý và đạo đức, nhưng Diella là minh chứng cho việc ứng dụng công nghệ để giải quyết các vấn đề lâu dài trong quản trị công.
Tóm tắt
| Yếu tố | Thông tin chính |
|---|---|
| Tên gọi | Diella (có nghĩa là “Mặt trời” trong tiếng Albania) |
| Phát triển bởi | AKSHI (Cơ quan Quốc gia về Xã hội Thông tin) và Microsoft |
| Nhiệm vụ chính | Giám sát và trao thầu công khai, giảm thiểu tham nhũng trong quản lý nhà nước |
| Giới thiệu | Tháng 1 năm 2025 trên nền tảng e-Albania; bổ nhiệm làm bộ trưởng vào tháng 9 năm 2025 |
| Phản ứng | Được kỳ vọng cải thiện minh bạch, nhưng gây tranh cãi về tính hợp pháp và hiệu quả thực tế |
| Tầm ảnh hưởng | Thu hút sự chú ý toàn cầu, đặc biệt trong bối cảnh ứng dụng AI trong quản lý nhà nước |
Sự kiện này đánh dấu một bước ngoặt trong việc ứng dụng trí tuệ nhân tạo vào quản lý nhà nước, mở ra nhiều cơ hội và thách thức cho các quốc gia khác trong việc cải cách hành chính và đấu tranh chống tham nhũng.
