'Another Twenties', một thập kỷ khám phá, sáng tạo và thịnh vượng lần thứ hai, trích lặp hậu khủng hoảng 1920s. Bài viết của Kinh tế trưởng Viện Nghiên cứu Sojitz gửi Pacific Group đăng trên tạp chí kinh tế Việt Nam
Tatsuhiko Yoshizaki
Kinh tế trưởng
Viện nghiên cứu Sojitz Ltd.
Một thế kỷ trước, đó là ngay sau khi Hoa Kỳ phải hứng chịu một mất mát to lớn: 110.000 người chết trong Thế chiến I (1917-1918) và 670.000 người vì bệnh cúm Tây Ban Nha (1918-1919). Với thực tế là đất nước chỉ có dân số 100 triệu người vào thời điểm đó, cú đánh kép rõ ràng đã cướp đi một số lượng sinh mạng đáng kinh ngạc. “Cảm giác mất mát” này đã có tác động đáng kể đến suy nghĩ của người Mỹ trong thập kỷ tiếp theo.
Ứng viên tổng thống Đảng Cộng hòa Warren Harding, người đã ủng hộ “Trở lại trạng thái bình thường” trong chiến dịch tranh cử tổng thống của mình, đã thắng cuộc bầu cử năm 1920 một cách dễ dàng. Những lý tưởng chính sách được đề cao bởi Tổng thống Woodrow Wilson, người đã lãnh đạo đất nước của ông tham chiến và thành lập Hội Quốc Liên sau này, nhanh chóng bị lãng quên. Hoa Kỳ từ chối gia nhập Liên đoàn, quay lưng lại với hợp tác quốc tế. Khác xa với "sự bình thường", thập kỷ sau đó được gọi là 'the roaring twenties', (ND: thiết lập vị thế cường quốc Mỹ thịnh vượng thông qua việc xác lập các giá trị sống mới)
Một thế hệ từng thoát chết trong gang tấc có xu hướng trở thành những người dám mạo hiểm táo bạo. Hãy xem Charles Lindbergh, người đã thực hiện thành công chuyến bay xuyên Đại Tây Dương một mình đầu tiên ở tuổi 25, như một người thể hiện tinh thần của những năm 1920. Vào ngày 20 tháng 5 năm 1927, chiếc máy bay đơn cánh quạt một chỗ ngồi của ông, Spirit of St. Louis, đã đến Paris sau 33 giờ bay đơn độc qua Đại Tây Dương. Lindbergh nhanh chóng trở thành một anh hùng, mặc dù anh đã mạo hiểm bay không phải để đạt được lý tưởng cao đẹp của mình mà để nhận giải thưởng 25.000 đô la Mỹ tiền mặt và trở nên nổi tiếng.
The Great Gatsby (Scott Fitzgerald. 1925). Poster phim Hollywood
Một trong những kiệt tác văn học của Mỹ, The Great Gatsby của Scott Fitzgerald (1925) mang đến cho chúng ta một mô tả đầy đủ về bầu không khí xã hội của những năm 1920. Một triệu phú bí ẩn Jay Gatsby tổ chức một bữa tiệc sang trọng vào mỗi cuối tuần tại dinh thự của mình, nơi có nhiều vị khách được nâng cao bởi nền kinh tế đang bùng nổ xuất hiện, nhưng trên thực tế, đó là nỗ lực thảm hại của ông Gatsby để giành lại người yêu mà ông đã chia tay trước đó. Thế chiến I. Những phát minh mới của thời đó, chẳng hạn như ô tô và điện thoại, xuất hiện trong cuốn tiểu thuyết; nhiều cảnh uống rượu suy đồi cũng vậy mặc dù nó được viết trong thời đại Cấm. Câu chuyện về ông Gatsby cam kết theo đuổi tình yêu đích thực giữa thời kỳ bong bóng kinh tế vẫn còn vang vọng với chúng ta ngày nay.
Những năm 1920 là thập kỷ của nhiều sản phẩm và công nghệ sáng tạo. Việc sản xuất hàng loạt đã giúp Ford Model T trở nên phổ biến đối với người tiêu dùng Mỹ, dẫn đến việc xây dựng các đường cao tốc, trạm xăng và nhà nghỉ mới. Việc sử dụng máy giặt và tủ lạnh rộng rãi hơn đã góp phần giải phóng nhiều phụ nữ khỏi công việc nội trợ; cuối cùng họ đã được cấp quyền bầu cử. Sau đó, nhờ đài phát thanh và phim âm thanh, văn hóa đại chúng phát triển mạnh mẽ trong thời kỳ này, đôi khi được mệnh danh là Thời đại nhạc Jazz.
Một trăm năm sau, chúng ta phải đối mặt với một đại dịch khác, COVID-19, ngày nay. Dựa trên những kinh nghiệm trong quá khứ, tôi nghi ngờ rằng chúng ta có thể thấy sự tăng trưởng kinh tế cao bất ngờ trong một thế giới hậu COVID. Hãy nhớ lại điều này. Ở Nhật Bản, chính thế hệ đã sống qua Thế chiến thứ hai đã đạt được nền kinh tế phát triển cao sau chiến tranh. Họ đã có những đóng góp to lớn cho sự phục hồi kinh tế của Nhật Bản, cống hiến cả cuộc đời mà họ có thể đã mất trong chiến tranh. Những người đã hy sinh đáng kể không ngại tham gia vào các cuộc phiêu lưu kinh doanh.
Thích ứng với đại dịch Covid, tại Việt Nam, doanh nhân Mã Thanh Danh viết cuốn sách 'Chinh Phục Cơn Hoảng Loạn' nêu các tư tưởng công nghệ đổi mới, giúp doanh nghiệp phát triển bền vững và vượt qua khó khăn
Về mặt công nghệ, chúng ta hiện có nhiều mầm mống khác nhau, bao gồm trí tuệ nhân tạo (AI), dữ liệu lớn và tiền kỹ thuật số, như những năm 1920. Nhu cầu về cơ sở hạ tầng, chẳng hạn như 5G và các mạng không dây tốc độ cao, dung lượng cao và năng lượng tái tạo cũng ngày càng tăng. Bạn có thể bỏ lỡ làn sóng của thời đại mới nếu bạn có thái độ thụ động, chỉ hy vọng quay trở lại cuộc sống trước COVID. Hãy ghi nhớ rằng "Trở lại trạng thái bình thường" có thể không xảy ra trong thời kỳ hậu đại dịch.
Đồng thời, chúng ta cũng phải nhớ rằng những người đã học được một bài học khó khăn từ Thế chiến thứ nhất và bệnh cúm Tây Ban Nha có lối suy nghĩ hướng nội vào những năm 1920. Hoa Kỳ quay trở lại chủ nghĩa biệt lập trong chính sách đối ngoại và sự tự do trong chính trị trong nước. Việc ban hành Đạo luật Nhập cư năm 1924 là một bước ngoặt đối với đất nước đã chấp nhận mạnh mẽ người nhập cư cho đến thời điểm đó. Đạo luật đặt ra hạn ngạch nhập cư hàng năm cho mỗi quốc gia là 2% dân số Hoa Kỳ từ quốc gia đó dựa trên điều tra dân số quốc gia năm 1890. Nhập cư từ châu Á bị hạn chế nghiêm ngặt, và đây là khởi đầu cho mối quan hệ xấu đi giữa Hoa Kỳ và Nhật Bản.
Như đã biết, Roaring Twenties đã kết thúc với sự sụp đổ của thị trường chứng khoán New York vào tháng 10 năm 1929. Sau đó, Đạo luật thuế quan Smoot-Hawley năm 1930 mở đường cho chủ nghĩa bảo hộ, cho phép sự trỗi dậy của các khối kinh tế và chủ nghĩa dân tộc vào những năm 1930. . Khi sự di chuyển của người dân, tiền bạc và sản phẩm qua biên giới quốc gia dần dần không còn, cuộc Đại suy thoái trở nên trầm trọng hơn.
Tháp Landmark81, TP Hồ Chí Minh, Việt Nam, tháp cao nhất Đông Nam Á và top 10 thế giới. Việt Nam là một trong số ít quốc gia tăng trưởng kinh tế dương trong năm đại dịch 2020
Nhìn lại, những năm 1920 là kỷ nguyên của “hòa bình và dân chủ”, thể hiện qua phong trào Dân chủ Taisho tự do ở Nhật Bản và Cộng hòa Weimar ở Đức. Tuy nhiên, vào những năm 1930, cả hai quốc gia đều mở đầu cho kỷ nguyên “chiến tranh và chủ nghĩa phát xít”. Vì vậy, những năm 1920 có vẻ như là một "khoảnh khắc nhẹ nhõm" ngắn ngủi trước khi những ngày u ám bắt đầu vào thế kỷ 20. Chúng tôi có nhiều điều để học hỏi từ nó.
COVID-19 không phải là đại dịch đầu tiên khiến thế giới khiếp sợ; chúng tôi đã có trải nghiệm tương tự trong thế kỷ 20 mặc dù chúng tôi hoàn toàn quên nó. Tôi chắc chắn rằng nhìn lại những năm 1920 sẽ cho chúng ta một số gợi ý vào những năm 2020 về cách hành động trong kỷ nguyên hậu COVID sắp xảy ra.
