TIẾP CẬN TRỊ LIỆU MỚI BẰNG HYDRO TRONG HỖ TRỢ CHĂM SÓC SỨC KHỎE TÂM THẦN: CƠ HỘI VÀ TRIỂN VỌNG TẠI BỆNH VIỆN TÂM THẦN TRUNG ƯƠNG 2

TIẾP CẬN TRỊ LIỆU MỚI BẰNG HYDRO TRONG HỖ TRỢ CHĂM SÓC SỨC KHỎE TÂM THẦN: CƠ HỘI VÀ TRIỂN VỌNG TẠI BỆNH VIỆN TÂM THẦN TRUNG ƯƠNG 2

Tác giả: Bs. Nhữ Đức Thắng
Khoa Phục hồi Sức khỏe, Bệnh viện Tâm thần Trung ương 2

(Báo cáo sau Hội thảo Hydrogen Việt Nam Nhật Bản do VAHC, HUTECH và Suiso Japan tổ chức vào ngày 17/10/2025)

Lời mở đầu

Bệnh viện Tâm thần Trung ương 2 là cơ sở chuyên khoa đầu ngành phía Nam, thực hiện chức năng khám, điều trị, phục hồi chức năng và nghiên cứu khoa học cho các đối tượng bệnh nhân mắc các rối loạn tâm thần như tâm thần phân liệt, rối loạn cảm xúc, trầm cảm, lo âu và sa sút trí tuệ. Trong bối cảnh hiện nay, việc điều trị chủ yếu vẫn dựa vào các thuốc hướng thần (an thần, chống trầm cảm, chống loạn thần) kết hợp với các biện pháp tâm lý trị liệu và phục hồi chức năng. Tuy nhiên, các phương pháp này đang bộc lộ nhiều hạn chế như tác dụng phụ kéo dài của thuốc, khó khăn trong tuân thủ điều trị lâu dài và thiếu vắng các phương pháp sinh học bổ trợ mới, an toàn.

Trước những thách thức về tỷ lệ bệnh nhân mạn tính gia tăng, tỷ lệ tái nhập viện cao và chi phí điều trị lớn, nhu cầu tìm kiếm một phương pháp điều trị bổ trợ an toàn, bền vững và ít tác dụng phụ là hết sức cấp thiết. Trong bối cảnh đó, hydro phân tử (H₂) nổi lên như một liệu pháp tiềm năng, mở ra một hướng tiếp cận mới đầy hứa hẹn.

Thực trạng và Thách thức trong Điều trị Tâm thần

Thực tế điều trị tại các bệnh viện chuyên khoa tâm thần, bao gồm Bệnh viện Tâm thần Trung ương 2, cho thấy:

• Phác đồ điều trị chính: Phụ thuộc nhiều vào thuốc hướng thần. Mặc dù hiệu quả trong kiểm soát triệu chứng cấp tính, việc sử dụng lâu dài thường dẫn đến nhiều tác dụng phụ như rối loạn vận động, tăng cân, ảnh hưởng tim mạch, khiến bệnh nhân khó tuân thủ.

• Các biện pháp hỗ trợ: Tâm lý trị liệu và phục hồi chức năng đóng vai trò quan trọng nhưng chưa đủ để giải quyết các tổn thương sinh học thần kinh nền tảng.

• Hệ quả: Tỷ lệ tái phát và tái nhập viện còn cao, chất lượng sống của người bệnh chưa được cải thiện tối ưu, gây áp lực lên hệ thống y tế và gia đình người bệnh.

Tiềm năng Trị liệu của Hydro Phân tử (H₂)

Hydro phân tử, với kích thước siêu nhỏ, có khả năng thẩm thấu sâu vào mọi tế bào và hàng rào máu não, mang lại nhiều cơ chế tác động có lợi:

1. Chống Oxy hóa Chọn lọc: H₂ trung hòa hiệu quả các gốc hydroxyl (•OH) - một trong những gốc tự do mạnh nhất gây tổn thương tế bào thần kinh, mà không ảnh hưởng đến các gốc tự do có vai trò tín hiệu sinh học.

2. Chống Viêm: H₂ ức chế các cytokine gây viêm, giúp giảm thiểu tình trạng viêm mạn tính - vốn được cho là có liên quan đến cơ chế bệnh sinh của nhiều rối loạn tâm thần như trầm cảm và tâm thần phân liệt.

3. Bảo vệ Tế bào Thần kinh: Thông qua cơ chế chống oxy hóa và chống viêm, H₂ giúp bảo vệ tế bào thần kinh khỏi sự thoái hóa và tổn thương, từ đó hỗ trợ cải thiện chức năng nhận thức, đặc biệt trong các bệnh lý như sa sút trí tuệ và Alzheimer.

4. An toàn cao: Sau nhiều nghiên cứu, H₂ được ghi nhận là một phân tử an toàn, không có tác dụng phụ đáng kể ngay cả ở nồng độ cao, do sản phẩm phụ của nó chỉ là nước (H₂O).

Các nghiên cứu quốc tế cũng ghi nhận tiềm năng của hydro trong hỗ trợ điều trị nhiều bệnh mãn tính khác như tiểu đường, viêm khớp, bệnh gan và các rối loạn thần kinh, củng cố thêm cho tiềm năng ứng dụng trong lĩnh vực tâm thần.

Cách Tiếp cận Mới tại Bệnh viện Tâm thần Trung ương 2 và Vai trò của VAHC

Nhận thấy tiềm năng to lớn này, Bệnh viện Tâm thần Trung ương 2 đang tiên phong xây dựng các kế hoạch ứng dụng hydro vào thực tiễn lâm sàng:

• Nghiên cứu Lâm sàng: Thiết kế và triển khai các nghiên cứu lâm sàng có đối chứng để đánh giá một cách khoa học hiệu quả của liệu pháp hydro trên các nhóm bệnh nhân cụ thể (trầm cảm, lo âu, tâm thần phân liệt).

• Thí điểm Liệu pháp Bổ trợ: Áp dụng thí điểm các phương thức sử dụng hydro như hít khí H₂ và sử dụng nước giàu hydro như một liệu pháp bổ trợ song song với phác đồ điều trị truyền thống.

• Hợp tác Quốc tế: Thông qua Câu lạc bộ Hydro Việt Nam - ASEAN (VAHC), Bệnh viện sẽ thiết lập mạng lưới hợp tác với các chuyên gia, tổ chức trong nước và quốc tế, đặc biệt là Nhật Bản - quốc gia đi đầu trong nghiên cứu ứng dụng hydro y tế. Các hoạt động hợp tác bao gồm:

  • Xây dựng các phác đồ điều trị chuẩn hóa với hydro.

  • Đào tạo, nâng cao năng lực cho đội ngũ y bác sĩ.

  • Chuyển giao công nghệ và ứng dụng trực tiếp vào công tác chăm sóc bệnh nhân.

Sự kiện quan trọng sắp tới là Hội thảo "Ứng dụng Hydro trong Y tế và Trị liệu" do VAHC tổ chức vào ngày 17/10/2025 tại Thành phố Hồ Chí Minh sẽ là cầu nối quan trọng, giới thiệu các nghiên cứu quốc tế mới nhất và tạo đà cho sự hợp tác sâu rộng trong lĩnh vực này tại Việt Nam.

Kỳ vọng và Tầm nhìn Tương lai

Việc ứng dụng liệu pháp hydro tại Bệnh viện Tâm thần Trung ương 2 được kỳ vọng sẽ mang lại những lợi ích thiết thực:

• Nâng cao chất lượng sống cho người bệnh: Giảm nhẹ triệu chứng, cải thiện nhận thức và sức khỏe tổng thể.

• Giảm tỷ lệ tái phát và tái nhập viện: Góp phần ổn định lâu dài cho bệnh nhân.

• Giảm sự phụ thuộc vào thuốc: Hạn chế tác dụng phụ, tăng tính tuân thủ điều trị.

• Vị thế tiên phong: Khẳng định vị thế của Bệnh viện trong việc tiếp cận và ứng dụng những phương pháp điều trị tiên tiến, xanh, an toàn và nhân văn.

Kết luận

Hydro, nguyên tố tồn tại từ sự khởi đầu của vũ trụ đến sự sống trên Trái Đất, giờ đây đang mở ra một chương mới trong y học. Với đặc tính chống oxy hóa, chống viêm và bảo vệ thần kinh ưu việt, liệu pháp hydro hứa hẹn trở thành một trụ cột bổ trợ quan trọng trong điều trị các bệnh lý tâm thần. Để hiện thực hóa tiềm năng này, cần có sự chung tay của toàn hệ thống, từ Bộ Y tế, các bệnh viện, các nhà khoa học, các tổ chức như VAHC cho đến sự đồng thuận của toàn xã hội. Bệnh viện Tâm thần Trung ương 2, với sứ mệnh của mình, sẵn sàng đóng vai trò là đơn vị tiên phong, góp phần mang lại "nhịp điệu của sự sống" mới cho các bệnh nhân tâm thần tại Việt Nam.

Tài liệu Tham khảo

1. Tài liệu Hội thảo VAHC 2025.

2. Ohsawa, I., et al. (2007). Hydrogen acts as a therapeutic antioxidant by selectively reducing cytotoxic oxygen radicals.

3. Các nghiên cứu trích dẫn từ PMC-NCBI (https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC12326158/).

4. Các báo cáo案例 về ứng dụng hydro trong lupus, xơ phổi và trao đổi chất.