Tiêu chí lựa chọn “Khu công nghiệp GX” yêu cầu sử dụng 100% năng lượng không phát thải carbon
Ngày 11/12, Văn phòng Xúc tiến Thực hiện GX thuộc Văn phòng Nội các Nhật Bản đã công bố bản tóm tắt sơ bộ về tiêu chí lựa chọn các khu vực hình thành cụm công nghiệp GX (Green Transformation) trong khuôn khổ Hệ thống Khu vực Chiến lược GX, tại cuộc họp chuyên gia của Nhóm Công tác Địa điểm Công nghiệp GX nhằm hiện thực hóa cơ cấu công nghiệp GX.
Hệ thống Khu vực Chiến lược GX được thành lập vào tháng 8/2025 như một biện pháp cụ thể hóa Chính sách Địa điểm Công nghiệp GX, dựa trên định hướng của Tầm nhìn GX2040 đã được Nội các phê duyệt vào tháng 2 cùng năm. Mục tiêu của hệ thống là tạo ra các cụm công nghiệp thế hệ mới thông qua việc thúc đẩy tích tụ công nghiệp theo mô hình GX và tăng cường hợp tác “watt–bit”, tức phát triển đồng bộ hạ tầng điện và hạ tầng thông tin – viễn thông, tận dụng các khu công nghiệp hiện hữu và các nguồn năng lượng không phát thải carbon phân bố không đồng đều giữa các vùng.
Theo bản tóm tắt, các khu vực được xem xét lựa chọn được phân thành ba loại hình:
(1) tái tạo các khu công nghiệp hiện hữu;
(2) khu vực tập trung trung tâm dữ liệu;
(3) khu công nghiệp sử dụng nguồn năng lượng không phát thải carbon, còn gọi là Khu công nghiệp GX.
Mỗi loại hình được xây dựng bộ tiêu chí riêng, xoay quanh bốn nhóm lớn gồm phát triển hạ tầng, nâng cao năng lực cạnh tranh, thúc đẩy khử carbon và tăng cường hợp tác với cộng đồng địa phương.
Đối với loại hình tái tạo các khu công nghiệp, bộ tiêu chí gồm 10 hạng mục, trong đó nhấn mạnh yêu cầu các ngành công nghiệp GX mới hình thành phải trực tiếp đóng góp vào quá trình khử carbon. Cụ thể, doanh nghiệp cần giảm phát thải CO₂ thông qua chuyển đổi nhiên liệu, đổi mới thiết bị, đồng thời tạo ra các sản phẩm và công nghệ mới giúp giảm tác động môi trường trên diện rộng.
Đối với loại hình tập trung trung tâm dữ liệu, báo cáo đưa ra 13 tiêu chí, phần lớn liên quan đến phát triển hạ tầng. Về khía cạnh khử carbon, chính quyền địa phương được yêu cầu xây dựng kế hoạch tăng cường nguồn cung điện khử carbon trong khu vực, mở rộng việc sử dụng điện không phát thải carbon, bao gồm cả yêu cầu các nhà vận hành trung tâm dữ liệu đặt tại khu vực này ưu tiên sử dụng nguồn điện sạch. Các địa điểm được lựa chọn cũng được kỳ vọng sẽ đóng vai trò thúc đẩy nhu cầu và phổ cập điện khử carbon trong khu vực rộng hơn.
Đáng chú ý nhất là loại hình sử dụng nguồn năng lượng không phát thải carbon (Khu công nghiệp GX). Với tổng cộng 10 hạng mục đánh giá, nhóm tiêu chí này đặt ra yêu cầu khắt khe nhất về môi trường. Theo đó, hệ thống cung cấp và tiếp nhận điện năng của khu công nghiệp phải yêu cầu các doanh nghiệp thuê đất sử dụng 100% điện năng từ nguồn không phát thải carbon. Các nguồn điện được chấp nhận bao gồm điện không phát thải carbon do chính quyền địa phương cấp phép, các hợp đồng mua bán điện dài hạn (PPA), nguồn điện tự sản xuất tại chỗ, cũng như các nguồn điện mới hoặc được tái khởi động.
Bên cạnh yêu cầu đối với doanh nghiệp, ủy ban chuyên gia cũng nhấn mạnh vai trò trung tâm của chính quyền địa phương. Các kế hoạch hành động do địa phương xây dựng – bao gồm phần công việc hành chính và chính sách khu vực – phải phù hợp với Kế hoạch ứng phó với biến đổi khí hậu hoặc Kế hoạch hành động của Chính phủ. Đồng thời, địa phương nộp đơn phải xây dựng và triển khai kế hoạch tăng cường nguồn cung năng lượng không phát thải carbon, tuân thủ các hướng dẫn quốc gia về xây dựng kế hoạch kinh doanh phát triển nguồn năng lượng.
Ngoài ra, các hoạt động truyền thông, họp giải thích với người dân và doanh nghiệp cũng được yêu cầu tổ chức phù hợp với mục tiêu và tinh thần của các hướng dẫn về cung cấp thông tin và tham vấn cộng đồng, nhằm đảm bảo tính minh bạch và sự đồng thuận xã hội trong quá trình triển khai các khu công nghiệp GX.
Việc đặt ra tiêu chí sử dụng hoàn toàn năng lượng không phát thải carbon cho Khu công nghiệp GX cho thấy Nhật Bản đang đẩy mạnh cách tiếp cận mang tính hệ thống, gắn chuyển đổi xanh với tái cấu trúc không gian công nghiệp và năng lực cạnh tranh dài hạn của nền kinh tế.
