Hydro Sạch Đang Đối Mặt Với Thực Tế Khắc Nghiệt
Đà phát triển chậm lại, Trung Quốc dẫn đầu, Đông Nam Á nổi lên như thị trường mới
Hydro từ lâu được coi là một trong những trụ cột của quá trình chuyển đổi năng lượng sạch toàn cầu. Với khả năng được sản xuất bằng nhiều phương pháp phát thải thấp và ứng dụng trong nhiều ngành công nghiệp khó giảm phát thải như hàng không, vận tải biển, hóa chất và luyện kim, hydro từng được kỳ vọng sẽ đóng vai trò chiến lược trong nền kinh tế không carbon.
Tuy nhiên, theo Báo cáo Toàn cầu về Hydro 2025 của Cơ quan Năng lượng Quốc tế (IEA), ngành hydro sạch đang phải đối diện với thực tế khắc nghiệt hơn nhiều so với dự đoán.
1. Triển vọng toàn cầu bị điều chỉnh giảm
Lần đầu tiên kể từ năm 2021, IEA hạ dự báo sản lượng hydro sạch toàn cầu vào năm 2030 – từ 49 triệu tấn/năm (dự báo 2024) xuống còn 37 triệu tấn/năm (2025).
Nguyên nhân chính là nhiều dự án quy mô lớn tại Mỹ, châu Âu, châu Phi và Úc bị hủy bỏ hoặc trì hoãn, do thiếu ổn định chính sách, cắt giảm ưu đãi thuế, và suy giảm đầu tư năng lượng tái tạo.
Hiện nay, chỉ khoảng 1 triệu tấn hydro mỗi năm được sản xuất theo phương pháp phát thải thấp, chiếm dưới 1% tổng sản lượng toàn cầu.
Đây là lần đầu tiên kể từ làn sóng đầu tư ồ ạt năm 2021, IEA phải giảm kỳ vọng đối với tương lai của hydro sạch.
2. Trung Quốc giữ vai trò thống trị
Trong khi các khu vực khác chững lại, Trung Quốc nổi lên là quốc gia dẫn đầu thế giới về sản xuất và ứng dụng công nghệ điện phân – thiết bị tách hydro từ nước bằng điện năng.
Tính đến giữa năm 2025, Trung Quốc chiếm 65% tổng công suất điện phân toàn cầu (đã lắp đặt hoặc sắp hoàn thiện) và sản xuất gần 60% lượng thiết bị điện phân trên thế giới.
Chi phí sản xuất tại Trung Quốc chỉ bằng khoảng một phần ba so với Mỹ và châu Âu, tạo lợi thế đáng kể về giá thành. Nhờ đó, Trung Quốc có thể đạt mức giá cạnh tranh giữa hydro xanh và hydro hóa thạch vào cuối thập kỷ này.
Nếu xu hướng này tiếp tục, Trung Quốc không chỉ khử carbon cho nền công nghiệp trong nước mà còn có thể trở thành nhà cung cấp công nghệ hydro hàng đầu thế giới.
3. Đông Nam Á – Thị trường tiềm năng mới
Khu vực Đông Nam Á đang nhanh chóng trở thành điểm nóng mới của thị trường hydro. Hiện khu vực này tiêu thụ khoảng 4 triệu tấn hydro mỗi năm, chủ yếu trong lĩnh vực lọc dầu và sản xuất hóa chất như amoniac và methanol.
Nhu cầu năng lượng tại các nền kinh tế ASEAN tăng nhanh, trong khi Singapore – trung tâm vận tải biển lớn nhất khu vực – chiếm 1/6 tổng nhiên liệu hàng hải toàn cầu năm 2024. Việc chuyển đổi sang nhiên liệu sạch hơn như methanol, amoniac và hydro đang được thử nghiệm và mở rộng.
Hiện có khoảng 25 dự án hydro đang được triển khai tại Đông Nam Á, bao gồm Indonesia, Malaysia, Việt Nam, Thái Lan và Singapore. Tuy nhiên, để mở rộng quy mô, khu vực này cần đầu tư mạnh hơn vào năng lượng tái tạo và xây dựng khung chính sách ổn định, minh bạch cho các dự án hydro sạch.
4. Kết thúc thời kỳ “ảo tưởng” và trở lại thực tế
Báo cáo của IEA cho thấy ngành hydro đang bước vào giai đoạn mới – từ kỳ vọng quá mức sang thực tiễn phát triển. Dù đã có hàng trăm tỷ USD cam kết đầu tư và vô số dự án được công bố, việc triển khai thực tế các nhà máy hydro sạch quy mô lớn vẫn còn hạn chế.
Một số điểm chính của báo cáo:
-
Chỉ 1% sản lượng hydro toàn cầu hiện nay là “sạch”.
-
Phần lớn các dự án vẫn phụ thuộc vào trợ cấp và ưu đãi công.
-
Trung Quốc là trung tâm giảm chi phí và mở rộng quy mô.
-
Mỹ và châu Âu đang chững lại vì khó khăn chính sách và tài chính.
-
Đông Nam Á có thể trở thành khu vực tăng trưởng chiến lược nếu năng lượng tái tạo phát triển đủ mạnh.
5. Triển vọng
Hydro vẫn giữ vai trò quan trọng trong quá trình khử carbon cho công nghiệp, giao thông và lưu trữ năng lượng. Tuy nhiên, tương lai của ngành sẽ phụ thuộc vào việc các chính phủ có thể duy trì chính sách ổn định, đơn giản hóa thủ tục cấp phép, và giảm chi phí đầu tư cho công nghệ điện phân cũng như điện tái tạo hay không.
Năm năm tới sẽ là giai đoạn quyết định – xác định liệu hydro có thể chuyển từ “niềm hy vọng công nghệ” thành “thực tế thương mại” hay không.
