Hội Nghị Hydro IUH-VAHC 2025: 6 Bài Học Chiến Lược Cho Lộ Trình Thực Tế Của Việt Nam

Từ công nghệ không cần điện của Mỹ đến máy hàn 'Make in Vietnam' - Hành trình hydro xanh bắt đầu từ đâu?

Ban Thư ký CLB Hydrogen Việt Nam ASEAN xin tóm tắt các điểm chính của các tham luận của các Diễn giả trình bày tại Hội nghị Quốc tế về Lộ trình Hydrogen - Các hướng đi phù hợp cho Việt Nam và ASEAN trong bối cảnh toàn cầu (The International Hydrogen Roadmap Conference - Vietnam and ASEAN Hydrogen Pathways in the Global Landscape) do VAHC và Trường ĐH Công nghiệp TP HCM (IUH) tổ chức. Bài tham luận của Giáo sư Võ Thế Kỷ, IUH sẽ được chúng tôi tổng hợp giới thiệu sau.

1. TS. HÀO NGÔ - NEUMAN & ESSER (ĐỨC): "TOÀN CẦU HÓA HỢP TÁC"

ĐIỂM QUAN TRỌNG CẦN CHÚ Ý:

1. TƯ DUY PHÁT TRIỂN ĐỒNG BỘ (Critical Development Mindset):

• Ba trụ cột PHẢI phát triển CÂN BẰNG và ĐỒNG THỜI: Nhu cầu - Hạ tầng - Sản xuất

• CẢNH BÁO: Nếu chỉ tập trung vào một mảng (ví dụ: chỉ xây nhà máy điện phân) mà bỏ qua phát triển hạ tầng phân phối và thị trường tiêu thụ → dự án sẽ thất bại

• Bài học từ Đức: Phải có "roadmap tích hợp" ngay từ đầu

2. PHÂN TÍCH KINH TẾ CỤ THỂ (Concrete Economic Analysis):

• Ngưỡng kinh tế quan trọng: 20km từ lưới điện chính

• < 20km: Có thể dùng pipeline hoặc trailer

• ≥ 20km: Điện phân phi tập trung (decentralized) rẻ hơn trailer

• Ý nghĩa với Việt Nam: Các khu công nghiệp vùng sâu, hải đảo nên ưu tiên điện phân tại chỗ

3. DỰ BÁO THƯƠNG MẠI TOÀN CẦU 2050:

• Việt Nam có 2 lựa chọn chiến lược:

  1. Trở thành người sản xuất (producer) xuất khẩu cho Đông Á

  2. Trở thành trung tâm trung chuyển (hub) trong chuỗi cung ASEAN

• Quyết định này ảnh hưởng đến: Đầu tư hạ tầng, chính sách thuế, hợp tác quốc tế

4. LỜI KÊU GỌI ĐẶC BIỆT:

• "H2 không phải trò chơi một người" → Cần hợp tác, thậm chí với đối thủ

• Chính phủ cần: Giảm rủi ro cho nhà đầu tư hạ tầng (có thể dùng vốn đầu tư ban đầu hoặc chia sẻ rủi ro khấu hao)

---

2. TS. NAMIKO MURAYAMA - THYSSENKRUPP NUCERA (NHẬT): "LỰA CHỌN CÔNG NGHỆ ĐIỆN PHÂN"

ĐIỂM QUAN TRỌNG CẦN CHÚ Ý:

1. SO SÁNH CÔNG NGHỆ CHI TIẾT (Critical Technology Comparison):

Tiêu chí	AWE (Alkaline)	SOEC (Solid Oxide)	PEM
Hiệu suất	Trung bình	CAO nhất (cao hơn 20-30%)	Trung bình
Nhiệt độ vận hành	60-80°C	600-900°C	50-80°C
Ứng dụng tối ưu	Quy mô lớn, ổn định	Có sẵn nhiệt thải	Linh hoạt, khởi động nhanh
Chi phí vận hành	Thấp	Rất thấp (dùng nhiệt thải)	Cao (dùng điện)
Độ bền	Cao (thiết kế single-element)	Đang cải thiện	Trung bình

2. THIẾT KẾ "SINGLE-ELEMENT" - ĐỘT PHÁVỀ BẢO TRÌ:

• Ưu điểm VƯỢT TRỘI: Có thể thay thế từng cell riêng lẻ

• Lợi ích kinh tế: Không cần dừng toàn bộ nhà máy, giảm thời gian downtime

• Phù hợp với Việt Nam: Khi kỹ năng bảo trì còn đang phát triển

3. PHÂN TÍCH THỊ TRƯỜNG VIỆT NAM THEO IEA:

• Vũng Tàu là ĐIỂM NÓNG (hotspot):

  • Có sẵn: Nhà máy thép, NH3 lớn nhất (Phú Mỹ, 540 kt/năm)

  • Gần cảng Sài Gòn (lớn nhất)

  • → Cơ hội: Tập hợp nhu cầu, phát triển hạ tầng tập trung

4. THÔNG ĐIỆP QUAN TRỌNG:

• "Sự cường điệu đã qua - nhu cầu là thật" → Thời gian thử nghiệm đã xong, cần hành động thực tế

• "Điện phân là xương sống" → Không thể có hydro xanh nếu không có điện phân hiệu quả

---

3. BÀ MIHO NISHIDA - KAWASAKI (NHẬT): "CON ĐƯỜNG HYDRO TOÀN DIỆN"

ĐIỂM QUAN TRỌNG CẦN CHÚ Ý:

1. TRIẾT LÝ PHÁT TRIỂN: "3 CÙNG TỒN TẠI"

• Không đánh đổi: Phát triển kinh tế ≠ Hủy hoại môi trường

• Công thức: Kinh tế + Giảm carbon + An ninh năng lượng

• Bài học xương máu: Nhật Bản đã trả giá đắt cho ô nhiễm những năm 1970

2. CHUỖI CUNG ỨNG HOÀN CHỈNH - KHÔNG THỂ THIẾU MẮT XÍCH NÀO:

text

SẢN XUẤT → HÓA LỎNG → VẬN CHUYỂN → LƯU TRỮ → SỬ DỤNG

• Mắt xích yếu nhất quyết định thành công: Nếu không có tàu vận chuyển, không thể nhập khẩu hydro giá rẻ

• Suiso Frontier: Tàu vận chuyển hydro lỏng đầu tiên thế giới - bài học về đầu tư công nghệ đột phá

3. CÔNG NGHỆ TUABIN KHÍ 100% HYDRO - THÀNH TỰU ĐỘT PHÁ:

• Vấn đề kỹ thuật đã giải quyết: NOx < 70ppm (đạt chuẩn môi trường)

• Khả năng linh hoạt: Chạy 100% khí tự nhiên → hỗn hợp → 100% hydro

• Ý nghĩa với Việt Nam: Có thể nâng cấp nhà máy điện hiện có, không cần xây mới

4. CASE STUDY VIỆT NAM THÀNH CÔNG:

• Nhà máy giấy: Đồng phát (cogeneration) bằng tuabin khí

• Kết quả: -40% CO2, + khách hàng toàn cầu (Uniqlo)

• Bài học: Giảm carbon có thể tạo lợi thế cạnh tranh thương mại

5. LỘ TRÌNH THỰC TẾ 2030:

• Không phải "ngày mai": Cần 5-7 năm từ trình diễn → thương mại

• Giai đoạn quan trọng 2025-2030: Xây dựng hệ sinh thái, thể chế, hợp tác

---

4. ÔNG NGUYỄN THIÊN BÌNH - HB-GREEN (VIỆT NAM): "ỨNG DỤNG THỰC TIỄN"

ĐIỂM QUAN TRỌNG CẦN CHÚ Ý:

1. CHỨNG MINH: VIỆT NAM ĐÃ CÓ CÔNG NGHỆ HYDRO:

• Không phải "tương lai": Đã bán sản phẩm từ 2019

• Không phải "nhập khẩu": Tự nghiên cứu, sản xuất

• Bài học: Công nghệ hydro cơ bản đã trong tầm tay doanh nghiệp VN

2. CÔNG NGHỆ AN TOÀN - YẾU TỐ SỐNG CÒN:

• 3 lớp bảo vệ: Cảm biến áp suất + Chống cháy ngược khô + Chống cháy ngược ướt

• Tốc độ phản ứng: <3ms cắt lửa tự động

• Thiết kế thông minh: Không lưu trữ khí áp cao → giảm rủi ro nổ

3. HIỆU SUẤT KINH TẾ CỤ THỂ:

• 88% hiệu suất chuyển đổi điện → khí

• 1kWh điện → 6.3 lít/phút HHO

• 44.4kWh → 1kg hydro

• Chi phí vận hành thấp: Chỉ nước + điện, bảo dưỡng 6-12 tháng/lần

4. THỊ TRƯỜNG NGÁCH THÀNH CÔNG:

• Kim hoàn: Thay thế khí gas truyền thống (sạch hơn, rẻ hơn)

• Bảo dưỡng ô tô: Làm sạch động cơ (nhu cầu thực tế, khách hàng sẵn sàng trả tiền)

• Bài học: Bắt đầu từ thị trường nhỏ, nhu cầu thực → tạo dòng tiền → phát triển công nghệ cao hơn

5. CHIẾN LƯỢC 2025-2028 THỰC TẾ:

• Giai đoạn 1 (2025-2026): Chiếm lĩnh thị trường nội địa (PANDORA, các tập đoàn lớn)

• Giai đoạn 2 (2026-2027): Xuất khẩu công nghệ đơn giản (ASEAN)

• Giai đoạn 3 (2027-2028): Nghiên cứu công nghệ cao (membrane cho hydro tinh khiết)

---

5. ÔNG MATTHEW DEGYANSKY - UTILITY GLOBAL (MỸ): "CÔNG NGHỆ KHÔNG ĐIỆN"

ĐIỂM QUAN TRỌNG CẦN CHÚ Ý:

1. CÔNG NGHỆ ĐỘT PHÁ: "LOẠI BỎ ĐIỆN" KHỎI PHƯƠNG TRÌNH:

text

TRUYỀN THỐNG: Nước + Điện → Hydro + Oxy
H2Gen®: Nước + Khí thải (CO/H2/CH4) → Hydro + CO2 tập trung

• Tận dụng "rác" thành "vàng": Khí thải công nghiệp (giá trị thấp/thậm chí phải trả tiền xử lý) → Hydro (giá trị cao)

• Giải quyết 2 vấn đề cùng lúc: Sản xuất hydro + Thu giữ CO2

2. LỢI THẾ CẠNH TRANH VƯỢT TRỘI SO VỚI ĐIỆN PHÂN:

Thách thức của điện phân	Giải pháp của H2Gen®
Cần điện giá rẻ, ổn định	Không cần điện
Cần hạ tầng lưới mới	Tích hợp vào hạ tầng có sẵn
Chi phí CAPEX cao	CAPEX thấp hơn (không cần trạm biến áp, đường dây)
Hiệu suất giảm theo thời gian	Ổn định hơn (không có vấn đề degradation nhanh)

3. THỊ TRƯỜNG MỤC TIÊU: NGÀNH "KHÓ GIẢM CARBON" - 20% PHÁT THẢI TOÀN CẦU:

• Thép: Khí lò cao (blast furnace gas) - vốn đang đốt bỏ hoặc dùng giá trị thấp

• Dầu khí: Khí đồng hành (associated gas) - vốn đang đốt bỏ (flaring)

• Hóa chất: Khí thải quy trình

• Rác thải: Khí sinh học (biogas) từ bãi rác, nước thải

4. MÔ HÌNH KINH DOANH THÔNG MINH:

• Modular (mô-đun): Container 40ft tiêu chuẩn

• Scalable (có thể mở rộng): Từ 1 container → hàng trăm container

• Factory-built (chế tạo nhà máy): Chất lượng cao, giá thành thấp

• Fast deployment (triển khai nhanh): Plug-and-play tại công trường

5. TRIỂN KHAI TOÀN CẦU ĐANG DIỄN RA NHANH:

• Không phải "trong phòng thí nghiệm": Đã có nhà máy trình diễn tại Houston

• Đang đàm phán với tập đoàn thép lớn: 1 TPD (trình diễn) → 82 TPD (thương mại)

• Bài học: Công nghệ đã sẵn sàng thương mại, cần khách hàng tiên phong (first mover)

---

6. BÀ HỒ THỊ BÍCH PHƯƠNG - IZUMIO (NHẬT): "HYDRO CHO SỨC KHỎE"

ĐIỂM QUAN TRỌNG CẦN CHÚ Ý:

1. THỊ TRƯỜNG PHI NĂNG LƯỢNG - TIỀM NĂNG KHỔNG LỒ:

• Không cạnh tranh với năng lượng: Thị trường hoàn toàn khác

• Quy mô đã chứng minh: 280 triệu gói, 12 quốc gia

• Bài học: Hydro có thể tạo ra ngành công nghiệp tỷ đô KHÔNG cần hạ tầng phức tạp

2. ỨNG DỤNG DỰA TRÊN NGHIÊN CỨU KHOA HỌC:

• Cơ chế rõ ràng: Hydro phân tử (H2) là chất chống oxy hóa chọn lọc

• Nhắm vào gốc tự do có hại: Hydroxyl radical (•OH)

• An toàn: Không ảnh hưởng đến gốc tự do có lợi

3. SẢN PHẨM TIÊU DÙNG - ĐƯỜNG ĐẾN THỊ TRƯỜNG NHANH:

• Không cần: Chính sách phức tạp, hạ tầng lớn, đầu tư khổng lồ

• Cần: Nghiên cứu lâm sàng, marketing giáo dục, phân phối

• Cơ hội cho Việt Nam: Phát triển sản phẩm chăm sóc sức khỏe từ hydro

4. MÔ HÌNH THƯƠNG MẠI HÓA THÀNH CÔNG:

• Từ niche → mainstream: Bắt đầu từ người quan tâm sức khỏe → đại chúng

• Giá trị gia tăng cao: Nước giàu hydro có giá trị cao hơn nước thường nhiều lần

• Bài học: Có thể bắt đầu từ ứng dụng đơn giản, vốn ít để tạo dòng tiền, từ đó đầu tư nghiên cứu sâu hơn

---

TỔNG KẾT CHIẾN LƯỢC CHO VIỆT NAM:

5 BÀI HỌC LỚN TỪ 6 THAM LUẬN:

1. KHÔNG CHỈ LÀ "XANH" - LÀ KINH TẾ:

   • HB-GREEN: Hydro giúp doanh nghiệp tiết kiệm chi phí

   • Kawasaki: Giảm carbon giúp thu hút khách hàng toàn cầu

   • Utility: Biến chi phí xử lý khí thải thành doanh thu bán hydro

2. BẮT ĐẦU TỪ CÁI CÓ THỂ:

   • HB-GREEN: Từ máy hàn kim hoàn (vài trăm watt)

   • Izumio: Từ chai nước uống

   • Không nhất thiết phải bắt đầu từ nhà máy GW

3. AN TOÀN LÀ SỐ 1:

   • Tất cả diễn giả đều nhấn mạnh an toàn

   • HB-GREEN: 3 lớp bảo vệ, tốc độ phản ứng <3ms

   • Công nghệ chỉ thành công nếu được tin tưởng

4. HỢP TÁC KHÔNG BIÊN GIỚI:

   • TS. Hào Ngô: "H2 không phải trò chơi một người"

   • Cần hợp tác: Doanh nghiệp - Trường học - Chính phủ - Quốc tế

   • Thậm chí hợp tác với đối thủ để tạo thị trường

5. CẦN NGƯỜI TIÊN PHONG (FIRST MOVER):

   • Utility: Đang tìm khách hàng đầu tiên cho công nghệ mới

   • Kawasaki: Cần nhà máy đầu tiên dám thử tuabin 100% hydro

   • Chính sách cần ưu đãi cho người tiên phong chấp nhận rủi ro

LỘ TRÌNH ĐỀ XUẤT CHO VIỆT NAM (2025-2030):

Giai đoạn 1 (2025-2026): Ứng dụng ngay

• Khuyến khích doanh nghiệp như HB-GREEN mở rộng thị trường

• Phát triển sản phẩm tiêu dùng (nước giàu hydro, máy làm sạch động cơ)

• Đào tạo kỹ thuật viên bảo trì hệ thống hydro đơn giản

Giai đoạn 2 (2027-2028): Quy mô vừa

• Thí điểm điện phân phi tập trung tại khu công nghiệp xa lưới điện

• Nâng cấp tuabin khí hiện có sang hỗn hợp hydro (20-30%)

• Phát triển cụm công nghiệp hydro tại Vũng Tàu

Giai đoạn 3 (2029-2030): Quy mô lớn

• Xem xét công nghệ H2Gen® cho nhà máy thép Formosa

• Phát triển cảng xuất khẩu hydro tại Vũng Tàu

• Tham gia chuỗi cung hydro toàn cầu (sản xuất hoặc trung chuyển)

Thành công của Việt Nam sẽ phụ thuộc vào việc:

1. Chọn đúng điểm bắt đầu (không tham vọng quá sớm)

2. Xây dựng niềm tin về an toàn và hiệu quả kinh tế

3. Tạo ra những người tiên phong thành công (successful first movers)

4. Hợp tác thông minh với các đối tác có công nghệ và kinh nghiệm

Hydro không phải là câu hỏi "CÓ hay KHÔNG" mà là câu hỏi "BẮT ĐẦU TỪ ĐÂU và NHƯ THẾ NÀO". Các tham luận đã cho thấy rõ: Có nhiều con đường, nhiều công nghệ, nhiều mô hình kinh doanh. Việt Nam cần chọn con đường phù hợp với năng lực hiện tại và lợi thế cạnh tranh riêng.

Vui lòng tải tài liệu tham luận của các diễn giả tại Hội nghị bằng cách quét mã QR dưới đây: