CBAM đã trở thành hiện thực – Từ lý thuyết sang chi phí thực
Ngày 17/12/2025, Liên minh châu Âu (EU) đã âm thầm ban hành gói quy định CBAM cuối cùng, ngay trước thời điểm cơ chế này bắt đầu tạo ra nghĩa vụ tài chính thực tế từ ngày 1/1/2026. Đây là thời điểm ranh giới giữa chính sách trên giấy và chi phí thực tế đối với doanh nghiệp xuất khẩu sang châu Âu chính thức bị xóa bỏ.
CBAM không còn chỉ áp dụng cho nguyên liệu thô
CBAM hiện đã mở rộng phạm vi sang khoảng 180 sản phẩm hạ nguồn, bao gồm máy móc, thiết bị, bộ tản nhiệt, chi tiết đúc và các cụm công nghiệp.
Điều này đồng nghĩa với việc: chỉ cần trong sản phẩm có chứa thép hoặc nhôm, CBAM đã trở thành một yếu tố trong cấu trúc giá bán khi xuất khẩu vào EU.
Không còn “lối tắt” về dữ liệu phát thải
Những kinh nghiệm thu được trong giai đoạn chuyển tiếp đã khiến EU siết chặt đáng kể cơ chế thực thi:
-
Phế liệu (scrap) được tính vào phát thải
-
Yêu cầu truy xuất nguồn gốc được tăng cường
-
Dữ liệu phát thải không đáng tin cậy có thể bị cơ quan quản lý bác bỏ và thay thế bằng giá trị phát thải mặc định theo quốc gia, thường cao hơn
Từ năm 2026, các con số “ước tính tương đối” sẽ trở thành chi phí rất đắt đỏ.
CBAM trở thành cơ chế thu tiền thực sự từ 2027
CBAM không còn chỉ dừng ở báo cáo. Từ năm 2027, doanh nghiệp sẽ phải thanh toán theo quý thông qua chứng chỉ CBAM.
Đáng chú ý, EU dự kiến sử dụng nguồn thu từ CBAM để tài trợ cho các chương trình khử carbon, cho thấy rõ một thông điệp: CBAM là cơ chế dài hạn và mang tính cấu trúc, không phải biện pháp tạm thời.
Giai đoạn chuyển tiếp đã thay đổi kỳ vọng của EU
Đến năm 2024, khoảng 95% nhà nhập khẩu vào EU đã báo cáo phát thải thực tế, thay vì dùng số liệu mặc định. Đây là một bước tiến rất lớn và là tín hiệu rõ ràng về mức độ kỳ vọng của EU trong giai đoạn chính thức.
Vẫn có linh hoạt – nhưng chỉ dành cho doanh nghiệp có dữ liệu tốt
Thuế carbon đã nộp ngoài EU có thể được điều chỉnh hoặc khấu trừ, nhưng chỉ khi:
-
Phát thải được xác minh
-
Dữ liệu có thể truy xuất đầy đủ từ đầu đến cuối chuỗi cung ứng
Kết luận
CBAM không còn là một vấn đề thuần túy về tuân thủ pháp lý.
Nó đã trở thành rủi ro thương mại và biến số định giá.
Những doanh nghiệp coi dữ liệu phát thải như dữ liệu chi phí sẽ thích ứng được.
Những doanh nghiệp không làm điều đó sẽ phải trả giá — theo từng quý, bắt đầu từ năm 2026.
