Trung Quốc – Đầu Tàu Toàn Cầu Trong Cuộc Đua Hydrogen

(Theo Báo cáo “Global Hydrogen Review 2025” của IEA)

Mở đầu

Báo cáo “Global Hydrogen Review 2025” do Cơ quan Năng lượng Quốc tế (International Energy Agency – IEA) công bố đã một lần nữa khẳng định vị thế dẫn đầu của Trung Quốc trong lĩnh vực hydrogen. Không chỉ đi đầu về sản xuất thiết bị điện phân (electrolyser), Trung Quốc còn đang định hình chi phí sản xuất hydrogen tái tạo toàn cầu, tạo áp lực cạnh tranh mạnh mẽ cho các nhà sản xuất tại châu Âu, Mỹ và các khu vực khác.

Bài viết này tổng hợp các phát hiện chính từ báo cáo, phân tích vai trò, cơ hội và thách thức của Trung Quốc trong chuỗi giá trị hydrogen toàn cầu.

Trung Quốc – “Nhà Máy” Electrolyser Của Thế Giới

Theo IEA, khoảng 65% tổng công suất electrolyser lắp đặt trên toàn cầu hiện thuộc về Trung Quốc, đồng thời chiếm gần 60% năng lực sản xuất thiết bị. Điều này biến Trung Quốc trở thành nhà cung cấp thiết bị điện phân số một thế giới.

Lợi thế này đến từ:

• Chi phí điện thấp: nhờ nguồn điện tái tạo dồi dào và chi phí phát điện cạnh tranh.

• Chi phí vốn thấp: môi trường tài chính hỗ trợ, lãi suất ưu đãi, và khả năng huy động vốn nhanh.

• Kinh nghiệm xây dựng quy mô lớn: chi phí EPC (Engineering, Procurement, Construction) và dự phòng (contingency) thấp hơn đáng kể so với các nước khác.

Quy Mô Dự Án “Khổng Lồ” Và Tốc Độ Triển Khai Nhanh

Báo cáo IEA nhấn mạnh Trung Quốc là một trong những quốc gia đầu tiên thương mại hóa điện phân quy mô lớn kể từ 2021. Đến 2025, đã có nhiều dự án ấn tượng:

• Dự án 500 MW điện phân dùng điện tái tạo “off-grid” của Envision Energy đi vào vận hành.

• Số lượng dự án đã đạt FID (Final Investment Decision) tại Trung Quốc vượt xa nhiều khu vực khác, cho thấy tiến độ triển khai thực tế nhanh hơn.

Lợi Thế Chi Phí Và Ảnh Hưởng Toàn Cầu

Chi phí sản xuất hydrogen tái tạo tại Trung Quốc thấp hơn 40–45% so với châu Âu hoặc Mỹ. Điều này giúp Trung Quốc có khả năng đạt “hydrogen cạnh tranh với hydrogen hóa thạch chưa xử lý” sớm hơn, tạo tác động mạnh đến thị trường quốc tế.

Tuy nhiên, IEA cũng cảnh báo sự cạnh tranh khốc liệt:

• Nhà sản xuất ngoài Trung Quốc có nguy cơ phải sáp nhập hoặc đóng cửa nếu không giảm được chi phí.

• Khi xuất khẩu thiết bị ra thế giới, lợi thế chi phí của Trung Quốc có thể giảm do chi phí vận chuyển, thuế nhập khẩu, yêu cầu bảo trì và tiêu chuẩn kỹ thuật ở các thị trường cao cấp.

Thách Thức Và Rủi Ro

Mặc dù dẫn đầu, Trung Quốc vẫn đối mặt với:

• Dư thừa công suất sản xuất thiết bị (“oversupply”), đe dọa lợi nhuận các nhà máy.

• Tiêu chuẩn và chất lượng: cần đáp ứng yêu cầu nghiêm ngặt về hiệu suất, độ bền và dịch vụ hậu mãi khi xuất khẩu.

• Rủi ro offtake: nếu không có hợp đồng tiêu thụ hydrogen ổn định, các dự án lớn có thể bị chậm tiến độ.

Ảnh Hưởng Đến Chính Sách Và Chuỗi Giá Trị Toàn Cầu

Vai trò dẫn đầu của Trung Quốc đang:

• Kéo giảm giá thiết bị nhờ quy mô sản xuất lớn và hiệu ứng học hỏi.

• Tạo áp lực cạnh tranh buộc các quốc gia khác phải đẩy mạnh trợ giá, ưu đãi tài chính hoặc phát triển tiêu chuẩn cao cấp để giữ thị phần.

• Mở cơ hội cho các nước đang phát triển, khi Trung Quốc có thể trở thành nguồn cung cấp thiết bị giá rẻ giúp họ triển khai hydrogen nội địa nhanh hơn.

Kết Luận

Báo cáo Global Hydrogen Review 2025 cho thấy Trung Quốc không chỉ là “người chơi” lớn mà là động lực chính định hình thị trường hydrogen toàn cầu. Nhờ lợi thế chi phí, quy mô sản xuất và tốc độ triển khai, Trung Quốc đang góp phần hạ giá hydrogen tái tạo, thúc đẩy quá trình chuyển dịch năng lượng toàn cầu.

Tuy nhiên, để duy trì vị thế này, Trung Quốc cần giải quyết bài toán dư thừa công suất, nâng cao chất lượng sản phẩm và đảm bảo đầu ra tiêu thụ. Trong bối cảnh cuộc đua hydrogen ngày càng nóng, chiến lược của Trung Quốc chắc chắn sẽ tiếp tục định hướng cho cả ngành công nghiệp thế giới trong thập kỷ tới.