Tổng kết năm: Ngành hydrogen xanh EU lẽ ra phải bùng nổ trong năm 2025 – vậy vì sao điều đó không xảy ra?
Xét về mặt chính sách, năm 2025 được kỳ vọng sẽ là bước ngoặt đối với ngành hydrogen xanh của Liên minh châu Âu (EU). Hầu hết các công cụ chính sách quan trọng nhằm thúc đẩy nhiên liệu tái tạo có nguồn gốc phi sinh học (RFNBOs) – khái niệm mà EU dùng để định nghĩa hydrogen xanh và các dẫn xuất của nó – đã được thông qua trong nhiều năm trước đó. Tuy nhiên, thực tế cho thấy ngành hydrogen xanh tại châu Âu vẫn chưa thể “cất cánh” như kỳ vọng.
Khung chính sách EU: đã có, nhưng chưa đủ
Về lý thuyết, EU đã xây dựng một bộ khung chính sách tương đối đầy đủ. Các mục tiêu ràng buộc về sử dụng RFNBOs trong công nghiệp và giao thông vận tải đã được đưa vào các văn bản quan trọng như RED III, ReFuelEU Aviation và FuelEU Maritime. Những chính sách này được thiết kế để tạo ra nhu cầu bắt buộc đối với hydrogen xanh và các nhiên liệu tổng hợp.
Tuy nhiên, vấn đề cốt lõi không nằm ở Brussels mà ở cấp quốc gia. Phần lớn các quốc gia thành viên EU đã chậm trễ trong việc chuyển hóa các chỉ thị châu Âu thành luật quốc gia, khiến các nghĩa vụ sử dụng hydrogen xanh trên thực tế chưa thể triển khai.
Quy định phức tạp và thiếu chắc chắn
Một trong những rào cản lớn nhất đối với thị trường hydrogen xanh EU là độ phức tạp của các quy định kỹ thuật, đặc biệt liên quan đến các tiêu chí về tính bổ sung (additionality), tương quan thời gian và không gian giữa nguồn điện tái tạo và sản xuất hydrogen.
Mặc dù các quy định ủy quyền (delegated acts) đã được ban hành, nhiều doanh nghiệp cho rằng chúng quá cứng nhắc, làm tăng chi phí và rủi ro đầu tư, đặc biệt trong giai đoạn đầu khi thị trường còn non trẻ.
Nhu cầu chưa hình thành, đầu tư bị đình trệ
Do thiếu khung pháp lý rõ ràng và có hiệu lực ở cấp quốc gia, nhu cầu thực tế đối với hydrogen xanh vẫn chưa xuất hiện. Điều này khiến nhiều dự án lớn không thể đạt quyết định đầu tư cuối cùng (FID), dù đã nhận được hỗ trợ từ các cơ chế như IPCEI hay Quỹ Hydrogen của EU.
Hệ quả là một nghịch lý xuất hiện: nguồn cung tiềm năng lớn nhưng không có người mua chắc chắn, trong khi các nhà tiêu thụ công nghiệp lại không sẵn sàng ký hợp đồng dài hạn do chi phí hydrogen xanh vẫn cao hơn đáng kể so với nhiên liệu hóa thạch.
Khoảng cách giữa tham vọng và thực thi
Năm 2025 đã phơi bày rõ khoảng cách giữa tham vọng chính sách của EU và khả năng thực thi ở cấp quốc gia. Trong khi Ủy ban châu Âu nhấn mạnh vai trò chiến lược của hydrogen xanh trong mục tiêu trung hòa carbon, các chính phủ thành viên lại phải vật lộn với các ưu tiên khác như an ninh năng lượng, giá điện cao và áp lực ngân sách.
Điều này khiến hydrogen xanh, dù được thừa nhận là giải pháp dài hạn, vẫn bị đẩy lùi trong thứ tự ưu tiên ngắn hạn tại nhiều quốc gia.
Triển vọng sau năm 2025
Dù năm 2025 không mang lại sự bùng nổ như kỳ vọng, nhiều chuyên gia cho rằng điều này không đồng nghĩa với thất bại. Thay vào đó, năm 2025 có thể được xem là giai đoạn “thử lửa”, bộc lộ những điểm nghẽn thực tế trong quá trình xây dựng thị trường hydrogen xanh.
Nếu các quốc gia thành viên EU đẩy nhanh việc ban hành luật quốc gia, đơn giản hóa quy định và cung cấp cơ chế chia sẻ rủi ro hiệu quả hơn, hydrogen xanh vẫn có thể bước vào giai đoạn tăng trưởng mạnh trong nửa sau của thập kỷ này.
