Hít hydro trộn oxy (H₂+O₂): cơ chế, bằng chứng lâm sàng và đánh giá rủi ro

Ngày 28 tháng 10 năm 2025

Biên tập: Ban Thư ký VAHC & Ban Công nghệ VAHC, ông Nguyễn Thanh Bình

1. Tóm tắt ý tưởng và cơ chế sinh học

Molecular hydrogen (H₂) khi hít vào được đề xuất có tác dụng chống oxy hóa chọn lọc — tức là phản ứng với một số loại oxy hóa mạnh (như •OH) và giảm stress oxy-hóa tại mô, từ đó giảm viêm và tổn thương tế bào. Khi H₂ được cung cấp kèm oxy (H₂+O₂), người nghiên cứu hy vọng vừa cung cấp oxy cho bệnh nhân (nếu cần) vừa có tác dụng bảo vệ chống oxy-hóa/viêm của H₂. Tuy nhiên, cơ chế chi tiết trên người vẫn đang được làm rõ và phụ thuộc nồng độ, thời gian và tình trạng bệnh nhân. PMC

Ông Lê Ngọc Ánh Minh, Chủ tịch VAHC trao đổi với Ông Nguyễn Thanh Bình, Ban Công nghệ VAHC

2. Các nghiên cứu lâm sàng tiêu biểu (bằng chứng chính)

a) Nghiên cứu đa trung tâm trên bệnh nhân COVID-19 (Guan et al., J Thorac Dis, 2020)

• Nội dung: báo cáo kết quả một thử nghiệm mở (open-label) đa trung tâm dùng hỗn hợp 66% H₂ : 33% O₂ qua cannula cho bệnh nhân COVID-19. Kết quả ghi nhận giảm mức độ khó thở và cải thiện điểm nặng bệnh so với nhóm chuẩn chăm sóc.

• Ý nghĩa: đây là một trong các nghiên cứu sớm khơi dậy quan tâm lớn về liệu pháp H₂/O₂ trong bệnh hô hấp, nhưng thiết kế mở và các giới hạn phương pháp luận làm giảm độ chắc chắn của kết luận. ResearchGate+1

b) Thử nghiệm đa trung tâm, ngẫu nhiên, mù đôi: HYBRID II / Tamura et al. (eClinicalMedicine/Lancet family, 2023)

• Nội dung: nghiên cứu đánh giá H₂ hít ở bệnh nhân sau ngưng tim ngoài bệnh viện (OHCA) — được thiết kế ngẫu nhiên, mù đôi ở nhiều bệnh viện.

• Kết luận chính: nghiên cứu chứng minh tính khả thi và hồ sơ an toàn ban đầu của H₂ hít; có một số tín hiệu cải thiện kết quả thần kinh/mortalidad trong các phân tích, nhưng cần thử nghiệm lớn hơn xác nhận. The Lancet+1

c) Thử nghiệm mù đôi, ngẫu nhiên: Hít H₂ cho mất thính lực đột ngột (Okada et al., Frontiers, 2022)

• Nội dung: thử nghiệm mù đôi, ngẫu nhiên đánh giá hiệu quả H₂ hít đối với phục hồi thính lực (idiopathic sudden sensorineural hearing loss).

• Kết quả: nhóm dùng H₂ có cải thiện phục hồi thính lực so với giả dược; đây là một trong các thử nghiệm mù đôi hiếm hoi cho thấy hiệu quả lâm sàng có ý nghĩa. PubMed+1

d) Tổng quan/Review hệ thống

• Nhiều review tổng hợp (ví dụ Johnsen 2023 và các tổng quan khác) kết luận rằng hít H₂ có tín hiệu lâm sàng tích cực trong nhiều chỉ định (từ bệnh thần kinh, tim mạch đến hô hấp và gan) và hồ sơ an toàn ban đầu khá tốt, nhưng bằng chứng còn phân mảnh — nhiều thử nghiệm nhỏ, khác nhau về liều/nồng độ và thời gian điều trị. Do đó cần các thử nghiệm lớn, chuẩn hóa hơn. PMC+1

3. Những điểm then chốt khi đánh giá hiệu quả

1. Tín hiệu lâm sàng có thật nhưng còn non: một số thử nghiệm ngẫu nhiên/mù đôi cho thấy lợi ích cụ thể (ví dụ ISSNHL), và một số thử nghiệm mở/đa trung tâm (ví dụ COVID-19) báo cáo cải thiện triệu chứng. Nhưng quy mô, tính mù đôi/đối chứng, và chuẩn hóa liều (nồng độ H₂, lưu lượng) khác nhau khiến khó kết luận mạnh. ResearchGate+1

2. Liều và tỉ lệ H₂:O₂ rất quan trọng: nhiều nghiên cứu lâm sàng dùng H₂ nồng độ thấp (~1–4% trong không khí) trong khi một số ứng dụng lâm sàng/thiết bị thương mại dùng hỗn hợp 66% H₂ : 33% O₂. Nồng độ cao làm thay đổi cả hiệu lực lẫn yêu cầu an toàn. Frontiers+1

3. Hiệu quả phụ thuộc chỉ định: hiệu quả rõ ràng hơn trong các mục tiêu có cơ chế liên quan oxy-hoá/viêm (ví dụ tổn thương sau ngưng tim, tổn thương thần kinh, một số bệnh hô hấp), còn ở các chỉ định khác bằng chứng mâu thuẫn hoặc yếu. PMC

4. Rủi ro & an toàn (vấn đề then chốt)

1. Nguy cơ cháy/nổ do hydrogen: H₂ là khí cực kỳ dễ cháy — giới hạn cháy trong không khí từ ~4% đến 75% theo thể tích; khi trộn nhiều H₂ với O₂ hoặc không khí, thiết bị phải thiết kế rất nghiêm ngặt để tránh tia lửa/rò rỉ. Đây là rủi ro kỹ thuật lớn nhất. PMC+1

2. Sai lầm lâm sàng – không thay thế oxy y tế: nếu mục tiêu là điều trị thiếu oxy (SpO₂ thấp), thì O₂ y tế được dùng theo chỉ định; không nên tự ý thay thế oxy y tế bằng thiết bị H₂/O₂ “wellness” mà không có giám sát y tế. Frontiers

3. Dữ liệu dài hạn còn thiếu: hầu hết thử nghiệm báo cáo ít tác dụng phụ cấp tính, nhưng dữ liệu theo dõi dài hạn và các nghiên cứu lớn hơn vẫn còn hạn chế. PMC

5. Kết luận chuyên môn ngắn gọn

• Khả năng có lợi: Có bằng chứng lâm sàng sơ bộ và một vài thử nghiệm chất lượng (ngẫu nhiên, mù đôi) cho thấy hít H₂, và đôi khi H₂+O₂, có thể cải thiện một số kết cục lâm sàng liên quan tới stress oxy-hóa và viêm. PubMed+1

• Hạn chế bằng chứng: bằng chứng chưa đủ để khẳng định rộng rãi cho mọi chỉ định; cần thử nghiệm lớn, chuẩn hóa liều/nồng độ và đánh giá an toàn dài hạn. PMC

• An toàn kỹ thuật là yếu tố tối quan trọng: do nguy cơ cháy/nổ của H₂, chỉ nên dùng thiết bị có chứng nhận, cảm biến rò rỉ, cơ chế tự ngắt, và tuân thủ hướng dẫn an toàn. PMC+1

Tài liệu tham khảo (chọn lọc — đọc trực tiếp)

• Guan WJ, et al., “Hydrogen/oxygen mixed gas inhalation improves disease severity and dyspnea in patients with COVID-19” (J Thorac Dis 2020). ResearchGate

• HYBRID II Study Group — Tamura T., “Efficacy of inhaled hydrogen on neurological outcome following out-of-hospital cardiac arrest” (eClinicalMedicine / Lancet family, 2023). The Lancet+1

• Okada M. et al., “A double-blinded, randomized controlled clinical trial of hydrogen inhalation therapy for idiopathic sudden sensorineural hearing loss” (Frontiers in Neuroscience, 2022). PubMed+1

• Johnsen HM. et al., “Molecular Hydrogen Therapy — A Review on Clinical Studies” (review tổng hợp, PMC, 2023). PMC

• Ohta S., “Recent progress toward hydrogen medicine” và các nguồn an toàn hydrogen (tài liệu kỹ thuật/DOE) — về phạm vi dễ cháy của H₂ và hướng dẫn an toàn. PMC+1