Đảng Dân chủ Tự do Nhật Bản đề xuất bãi bỏ FIT/FIP đối với điện mặt trời quy mô lớn, đồng thời thiết lập các cơ chế mới
Ngày 22/12/2025
Ngày 18/12, các ủy ban liên hợp của Đảng Dân chủ Tự do (LDP) – bao gồm các ủy ban về Kinh tế, Thương mại và Công nghiệp; Môi trường; Giáo dục, Văn hóa, Thể thao, Khoa học và Công nghệ; Nông nghiệp, Lâm nghiệp và Thủy sản; cùng Đất đai, Hạ tầng, Giao thông và Du lịch – đã tổng hợp và trình đề xuất chính sách năng lượng mặt trời lên Chánh Văn phòng Nội các Kihara Minoru. Toàn văn đề xuất đã được công bố trên trang web của LDP.
Đề xuất được xây dựng dựa trên ba trụ cột chính:
(1) tăng cường quy định pháp lý đối với các trường hợp không phù hợp;
(2) thúc đẩy hợp tác với các sáng kiến địa phương;
(3) ưu tiên các chính sách hỗ trợ sự chung sống hài hòa với cộng đồng địa phương.
Theo đó, LDP kêu gọi tăng cường hiệu quả vận hành và thực thi nghiêm túc hơn 16 luật và quy định liên quan, thông qua việc áp dụng chặt chẽ các chế tài và cơ chế giám sát.
Về tổng thể, đề xuất này củng cố và thúc đẩy các định hướng chính sách mà Bộ Kinh tế, Thương mại và Công nghiệp Nhật Bản (METI) đã theo đuổi trong thời gian qua, bao gồm: siết chặt quản lý theo luật và quy định hiện hành; tăng cường kiểm soát hệ thống FIT (Feed-in Tariff) và FIP (Feed-in Premium) như đình chỉ trợ cấp đối với các dự án vi phạm; tăng cường phối hợp với chính quyền địa phương; và thúc đẩy ứng dụng pin mặt trời perovskite trong lĩnh vực xây dựng.
Đối với vấn đề được quan tâm nhiều nhất là bãi bỏ FIT/FIP đối với điện mặt trời quy mô lớn, đề xuất nêu rõ:
“Xét đến trình độ phát triển công nghệ hiện nay, các nhà máy điện mặt trời quy mô lớn không còn nhiều nhu cầu được thúc đẩy thông qua hệ thống FIT/FIP. Đồng thời, xét đến các vấn đề có thể phát sinh liên quan đến sự chung sống với cộng đồng địa phương, cần xem xét các biện pháp hỗ trợ trong tương lai, bao gồm cả khả năng bãi bỏ các cơ chế này.”
Tuy nhiên, văn bản không làm rõ việc bãi bỏ sẽ chỉ áp dụng cho các dự án mới hay bao gồm cả các dự án đã được chứng nhận. Trong khi đó, trong nhóm giải pháp về tăng cường pháp lý, LDP nhấn mạnh rằng các dự án FIT/FIP đã được chứng nhận nhưng vi phạm quy định cần bị xử lý nghiêm, bao gồm đình chỉ trợ cấp ngay lập tức, cho thấy các dự án đang vận hành hợp pháp nhiều khả năng vẫn tiếp tục được hưởng cơ chế hỗ trợ hiện hành.
Do đó, nếu việc bãi bỏ FIT/FIP chỉ áp dụng cho các dự án mới, tác động đến các nhà phát triển điện mặt trời hiện hữu được đánh giá là tương đối hạn chế. Trên thực tế, trong đợt đấu thầu FIP lần thứ 26 (lần thứ 3 năm tài chính 2025) đối với các dự án từ 250 kW trở lên, công bố ngày 1/12, chỉ khoảng 75 MW trong tổng số 163 MW được phân bổ, với giá trúng thầu bình quân 7,13 yên/kWh, thấp hơn đáng kể so với giá giao ngay trên thị trường điện bán buôn (khoảng 10–12 yên/kWh).
Hiện nay, giá điện trong các hợp đồng PPA ngoài địa điểm dao động quanh 14 yên/kWh, do đó phần lớn các dự án trúng thầu FIP được dự đoán sẽ chuyển sang bán điện thông qua PPA. Tuy vậy, nhiều doanh nghiệp vẫn xin chứng nhận FIT như một bước thủ tục để thuận lợi trong quá trình đấu nối lưới điện, hoặc coi đây là một dạng “bảo hiểm” trong trường hợp đối tác PPA gặp rủi ro tài chính.
Trong bối cảnh FIT/FIP đã dần trở thành thủ tục mang tính hình thức trong phát triển điện mặt trời thương mại, đề xuất bãi bỏ của LDP được cho là chỉ ảnh hưởng chủ yếu đến các dự án xây dựng mới.
Tuy nhiên, từ góc độ quản lý nhà nước, việc bãi bỏ FIT/FIP cũng đặt ra thách thức đối với METI, bởi bộ này sẽ mất đi một công cụ trực tiếp để giám sát và quản lý sự phát triển của các nhà máy điện mặt trời quy mô lớn. Đây cũng được xem là một trong những lý do khiến FIT/FIP, dù đã mang tính hình thức, vẫn được duy trì cho đến nay. Vì vậy, dù việc bãi bỏ có thể được công chúng đón nhận như một “thành tựu chính trị”, trên thực tế, nó có thể khiến công tác quản lý và điều tiết phát triển điện mặt trời quy mô lớn trở nên khó khăn hơn.
